Bazylika św. Anny w Lubartowie

---

Historia

Budowniczym Fary Lubartowskiej był Tomasz Rezler, który odpowiedzialny był za stworzenie tej wyjątkowej świątyni. W 1738 roku, kościół został konsekrowany przez biskupa żmudzkiego Józefa Michała Karp. Warto zaznaczyć, że świątynia była wielokrotnie odnawiana, a szczególnie po tragicznym pożarze w 1792 roku, kiedy to część konstrukcji uległa zniszczeniu.

Fasada kościoła zachwyca swoimi detalami, na którą składają się dwie imponujące wieże z hełmami oraz główna elewacja ozdobiona pilastrami i gzymsami. Portal wejściowy, datowany na 1738 rok, wykonany został z czarnego marmuru dębnickiego, z jasnymi elementami z dolomitu. Sam układ portalu jest niezwykle złożony architektonicznie, oparty na dwóch kolumnach z wysuniętym i gierowanym gzymsem, zwieńczony eleganckimi wolutami z kartuszem pośrodku, na którym wyryty jest napis odnoszący się do fundacji przez Pawła Sanguszkę.

Wnętrze bazyliki zdobione jest licznymi zaokrągleniami, filarami oraz witrażami, które wprowadzają grę światła do przestrzeni. Centrum świątyni stanowi ośmioboczna nawa środkowa, nakryta załamanym dachem, która przyciąga wzrok jako element późnobarokowej bryły. Na ową nawę prowadzą arkady naw bocznych, których przęsła są połączone oryginalnymi górnymi prześwitami. Szczególne miejsce w prawej nawie zajmuje epitafium z sercami fundatora Pawła Karola Sanguszki i jego małżonki, Barbary z Duninów Sanguszkowej.

Od 26 lipca 2008 roku, kościół cieszy się zaszczytnym tytułem bazyliki mniejszej, co jest wynikiem długotrwałych starań księdza prałata Andrzeja Tokarzewskiego oraz arcybiskupa Józefa Życińskiego.

Organy

W murowanym chórze muzycznym bazyliki św. Anny w Lubartowie można znaleźć organy piszczałkowe, które powstały w 1742 roku. Ten niezwykły instrument charakteryzuje się prospektem złożonym z trzech wież piszczałkowych: jednej większej pośrodkowej oraz dwóch mniejszych, które znajdują się po jej bokach. Dodatkowo, między wieżami umiejscowione są dwie płaszczyzny piszczałkowe.

Pierwotnie organy były wyposażone w mechaniczne traktury gry oraz rejestrów, a stół gry był ulokowany z lewej lub prawej strony szafy. Ze względu na liczne remonty, ustalenie dokładnego położenia tego elementu jest dzisiaj dość problematyczne. W 1928 roku przeprowadzono znaczący remont i niemalże pełną przebudowę instrumentu, której dokonał Antoni Homan. W wyniku tej renowacji mechaniczne traktury zostały zastąpione pneumatycznymi, a obok tego zbudowano nowy kontuar, który umożliwia muzykom grę na 2 manuałach oraz pedałach, umieszczony w centralnym punkcie pod środkową wieżą, co pozwala na bezpośrednie zwrócenie się twarzą w stronę ołtarza.

Obecnie organy dysponują 15 głosami: pierwszy manuał obejmuje 8 głosów, drugi manuał – 4, a pedał – 3. Taki stan utrzymuje się od 1988 roku. Instrument ten jest zasilany sprężonym powietrzem, które dostarczane jest przez miech umiejscowiony po lewej stronie widocznej z perspektywy głównego ołtarza. Powietrze do miecha tłoczy natomiast dmuhawe elektryczna, znajdująca się w południowej wieży świątyni.

Dzwonnica i dzwony

Na obszarze, gdzie usytuowana jest bazylika, a dokładniej w jej południowo-zachodnim narożniku, można zauważyć wolno stojącą dzwonnicę, wzniosłą w stylu barokowym. Jest ona elementem otaczającego obiekt parkanu, a zapis dotyczący jej budowy pochodzi z 23 lutego 1748 roku.

W dzwonnicy obecnie wisi trzy dzwony. Pierwszym z nich jest duży św. Anna z 1984 roku, średni dzwon nosi imię św. Michał i został odlany w XVIII wieku (jego zrekonstruowanie miało miejsce w 1927 roku), a najmniejszy dzwon nosi imię Jan Paweł II i pochodzi z 1985 roku. Warto zaznaczyć, że w 2016 roku przeprowadzono gruntowną renowację wszystkich trzech dzwonów oraz zainstalowano nowe, nowoczesne napędy w postaci trójfazowych silników liniowych.

Decyzja o przeprowadzeniu tych prac naprawczych została podjęta przez proboszcza parafii, ks. dziekana Andrzeja Juźko, z uwagi na pogarszający się stan techniczny dzwonów. Na terenie bazyliki znajdują się ponadto dwa dodatkowe, małe dzwony.

Pierwszy z nich to sygnaturka, która została zawieszona w małej wieżyczce, mieszczącej się na styku głównej nawy i prezbiterium świątyni. Drugi dzwon znajduje się z tyłu południowej wieży zegarowej. Chociaż obecnie jest nieczynny, w przeszłości służył on do wybijania godzin.

---

Oceń: Bazylika św. Anny w Lubartowie

---